विराटनगर असोज ६ गते । नवरात्री सुरू भएकाे पहिलो दिन शैलपुत्री देवीको पूजा आराधना गरी सम्पन्न भएकाेछ । हिन्दूहरूको महान् पर्व नवरात्र अर्थात् दुर्गा पूजाको पहिलो दिन शैलपुत्री देवीको पूजा आराधना गरि सम्पन्न भएकाे हाे । नौ दिनसम्म विभिन्न स्वरूपमा शक्ति आराधना गरिने नवरात्रको आरम्भ घटस्थापना गरी शैलपुत्री देवीकाे पूजापाठ गरी प्रारम्भ हुने प्रचलन रहेकाेछ।
शास्त्रीय मान्यताअनुसार शैलपुत्री पार्वतीको पहिलो स्वरूप मानिन्छिन्। “शैल” शब्दको अर्थ पर्वत भएकाले पर्वतराज हिमालयकी पुत्री भएकी कारण देवीलाई शैलपुत्री भनिएको हो। महादेवीको नौ रूपमध्ये पहिलो रूप शैलपुत्री नै भएकाले नवरात्रको प्रारम्भमा उनीकै पूजा गर्ने परम्परा रहँदै आएको छ।
इतिहास र धार्मिक महत्त्व
हिन्दू धर्मग्रन्थहरूमा उल्लेख भएअनुसार शैलपुत्री देवीलाई शक्ति, धैर्य र आस्थाको प्रतीकका रूपमा मानिन्छ। उनी त्रिशूल र कमल धारण गरेर नन्दी नामक बैलमा सवार हुने वर्णन पाइन्छ। शैलपुत्रीको आराधनाले साधकलाई आत्मबल, धैर्य र अध्यात्मिक उन्नति प्राप्त हुने विश्वास गरिन्छ।
पुराणहरूकाे उल्लेखअनुसार, पूर्वजन्ममा देवी सतीले आफ्ना पिता दक्षप्रजापतिको यज्ञमा महादेवको अपमान सहन नसकी आत्मदाह गरेकी थिइन् । त्यसपश्चात् उनी हिमालयको पुत्रीका रूपमा पुनर्जन्म भई शैलपुत्री कहलाइन्। यसैले शैलपुत्रीलाई शक्ति र भक्ति दुवैको प्रतीकका रूपमा मानिन्छ।
समाजमा चलन
यस दिन घर–घरमा घटस्थापना गरी जमरा राख्ने प्रथा रहँदै आएको छ। शैलपुत्री पूजासँगै नवरात्रको शुभारम्भ भएको संकेत मानिन्छ। परिवार तथा समुदायमा देवीको शक्तिको आशीर्वाद प्राप्त होस् भन्ने कामनासहित भक्तजनले व्रत, पूजा र ध्यान गर्ने गर्दछन् ।
धार्मिक पण्डितहरूको भनाइमा, “शैलपुत्रीको पूजा मनोकामना पूर्तिका साथै जीवनमा धैर्य र आत्मबल प्राप्तिको मार्ग हो।”
यसरी नवरात्रको पहिलो दिन शैलपुत्री देवीको पूजा गर्ने परम्परा हजारौँ वर्षदेखि निरन्तर रहँदै आएको छ, जसले आज पनि नेपाली समाजमा आस्था, विश्वास र सांस्कृतिक एकताको महत्त्वपूर्ण आधार बनाइरहेको छ।
भाेली दाेस्राे दिन ब्रह्मचारणी देनीकाे पूजापाठ हुनेछ ।